De katholieken in Havelte en Uffelte gingen vóór de veertiende eeuw in Steenwijk naar de kerk. De afstand was echter nogal groot en de weg niet gemakkelijk. Daarom gaven de dekens van Steenwijk en van Drenthe namens de bisschop van Utrecht in 1310 toestemming aan de ingezetenen van Uffelte, Hesselte (de oude naam van Havelte) en Hesselerveen (de oude naam voor Nijeveen) een eigen kerk te bouwen *  . De deken en het kapittel van Steenwijk hielden echter het recht van benoeming van de pastoor.

De kerk van Havelte was gewijd aan de H. Clemens, waarschijnlijk in navolging van de moederkerk in Steenwijk *  . In de kerk stonden twee altaren, waaraan ook enige inkomsten verbonden waren. Het ene was gewijd aan de heiligen Clemens en Catharina, het andere aan de maagd Maria *  .

In 1477 gaf de pastoor van Westerhesselen (eveneens een oude naam voor Havelte ter onderscheiding van Oosterhesselen), Wolter Regelincx Berentssoon, aan de schulte en buren van Nijeveen toestemming een eigen kerk te stichten *  . Volgens de stichtingsakte was zij ter ere van "Gots almechtig, Marien sijne gebene dider moeder en sancte Barbaren".

In 1598 werd Tido Matthie genoemd in de lijst van "papen" van Drenthe *  . De predikantsplaats in Havelte werd in dat jaar waargenomen door Engbertus Stoelenus, maar hij is er niet benoemd *  . Op de synode van 1600 verscheen als predikant Stephanus Nicolai *  .

Het benoemingsrecht van de predikant hadden sinds de hervorming de eigenerfden van Havelte en Uffelte *  .

De kerk van Havelte dateert waarschijnlijk uit de veertiende eeuw, terwijl de toren gebouwd moet zijn rond 1410, blijkens een stichtingssteen *  . De toren is in 1660 ingestort en verpletterde een deel van de kerk *  . In 1663 was alles weer hersteld. Het gebouw ligt geheel afgezonderd tussen de dorpskernen van Darp en Uffelte. In de jaren 1920-1924 onderging het een restauratie.

De hierna beschreven archiefbescheiden zijn nogal verbrokkeld in het Rijksarchief in Drente terecht gekomen. Het grootste gedeelte, het archief van de kerkvoogdij, kwam in 1962 *  . Voordien waren in 1919 door het gemeentebestuur van Havelte de twee diaconieregisters geschonken *  . Verder berustten in het Rijksarchief al enige losse stukken, afkomstig van particulieren maar de kerk betreffend. Vermoedelijk in 1883 werden de onder de nummers 1, 8 en 21 beschreven stukken ontvangen van mej. L.H. Kymmell *  . Nummer 26 werd in 1889 geschonken door A. Denning te Nijeveen *  , de nummers 7 en 27 in 1910 door W. Koops te De Wijk *  . Het onder nummer 9 beschreven stuk behoorde oorspronkelijk tot het archief van de marke van Uffelte *  , maar is waarschijnlijk in 1898 in het Rijksarchief terecht gekomen *  . De nummers 67-87 zijn in de jaren '90 naar het Rijksarchief gebracht.

In december 2006 werd een aanvulling op het archief over de periode 1757-2004 in bewaring gegeven aan het Drents Archief. Dit gedeelte was door dhr. J. Wolters van de Ned. Hervormde Gemeente Havelte, al vóór de inbewaringgeving voorgeordend en bewerkt. De uiteindelijke inventaris werd in 2008 voltooid. In verband met de privacy van nog levende personen zijn sommige archivalia pas in 2020 openbaar, doch slechts na toestemming van moderamen. Dit is bij de betreffende inventarisnummers in een NB vermeld.