80 jaar vrijheid

In 2025 is het tachtig jaar geleden dat Nederland werd bevrijd. Na vijf jaar oorlog was ook Drenthe weer vrij. Maar wat betekenden de vijf oorlogsjaren voor de Drenten? En welke sporen hiervan zijn in onze archieven te vinden? In het voorjaar van 2025 staat het Drents Archief met verschillende activiteiten stil bij de Tweede Wereldoorlog en roerige tijd daarna. Door verschillende verhalen te vertellen en invalshoeken te belichten, proberen we de herinnering aan de oorlog levend te houden en nodigen we iedereen uit onderzoek te doen naar de oorlogsgeschiedenis van zijn of haar familie.

Ter gelegenheid van het project 80 jaar vrijheid organiseert het Drents Archief in april en mei diverse activiteiten. Hieronder vind je het hele programma. In de eerste tabel de verhalen op locatie, in de tweede tabel de rondleidingen door het depot van het Drents Archief en in de derde tabel de activiteiten tijdens Open Joodse Huizen | Huizen van Verzet op 4 mei a.s. Voor sommige activiteiten is aanmelden verplicht, alle informatie staat hieronder vermeld.

Heb je nog vragen? Neem dan contact met ons op.

Verhalen op locatie

De inval - Locatie: Coevorden

Op 10 mei 1940 vielen de Duitsers Drenthe binnen, ook bij Coevorden. Ondanks de Duitse overmacht wisten vier Nederlandse militairen Klaas van Baaren, Sipke Beetstra, Barend Schuiling en Martinus Vugteveen urenlang stand te houden. Op zaterdag 5 april vertelt documentairemaker Remko Meijer dit verhaal, bij het monument op de kruising tussen Nieuwe Dijk en de Krimweg.

Onderduiken - Locatie: Valthe VOL

Deze activiteit is vol; aanmelden is niet meer mogelijk. Bertus Zefat, kippenboer in Valthe, bood tijdens de oorlog onderdak aan Joodse onderduikers. Eerst in een lege kippenschuur, later in een verborgen hol in het Valtherbos. Hij voorzag hen van voedsel en kleding, tot hij in 1944 werd verraden. Bertus weigerde hun schuilplaats prijs te geven en werd doodgeschoten. Het onderduikershol bestaat nog steeds. Historicus Johan Withaar vertelt op vrijdag 11 april het aangrijpende verhaal van deze plek, precies tachtig jaar nadat de onderduikers destijds weer bovenkwamen. De lezing vindt plaats op locatie en omvat een wandeling door het bos. 

Fliegerhorst Havelte - Locatie: Havelte VOL

Verscholen in de rijke natuur van het Holtingerveld in Havelte waren honderden Duitse vliegtuigen actief tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het Duitse vliegveld had veel impact op de omgeving. Zo moest het hele dorp Darp ervoor plaatsmaken. Dwangarbeiders verbleven onder erbarmelijke omstandigheden in een kamp. De hele omgeving leed zwaar onder de hevige bombardementen van de geallieerden. Duizenden bomkraters zijn nog steeds stille getuigen van het oorlogsgeweld. Op zondag 13 april neemt onderzoeker Jelle Kootstra u mee voor een rondleiding over het voormalige vliegveldterrein.

Engelse bommenwerpers boven Assen - Locatie: Assen

Op 3 januari 1941 liet een Engelse bommenwerper per ongeluk twee brisantbommen en talloze brandbommen vallen op woningen aan de Eschstraat in Assen, waarbij zeven mensen omkwamen. Minder bekend is dat aan het eind van de oorlog ook de Wethouder Buningstraat (in 1945 nog de Nieuwstraat) werd getroffen. Sporen van dit bombardement zijn nog steeds zichtbaar. Op zaterdag 19 april vertelt Kitty Janssen van de Asser Historische Vereniging het verhaal van de Engelse bommenwerpers boven de stad.

Muziektheater ‘Een uurtje gelukkig te zijn’ door Ken Besuijen en orkest -  Locatie: Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Op donderdagavond 24 april kunt u in Herinneringscentrum Kamp Westerbork luisteren naar een jazzorkest en een verteller die de Nederlandse muziek uit de jaren 30 en 40 laten klinken. Het verhaal speelt zich af in een tijd waarin angst regeerde en niets zeker was. Evergreens van Bob Scholte, Johnny & Jones en Max Tak tot aan We zien elkaar weer van Jetje van Radio Oranje komen in dit aangrijpende muziektheater voorbij. Voorafgaand aan het muziektheaterstuk is er gratis koffie en thee.

Pendelbus van en naar Westerbork

Op 24 april rijdt er een pendelbus tussen Hoofdstation Assen en Herinneringscentrum Kamp Westerbork om de voorstelling Een uurtje gelukkig te zijn te kunnen bezoeken. Bij aankoop van je kaartje kan je aangeven of je hier gratis gebruik van wil maken. Er vertrekt een bus om 18:45 uur en om 19:15 uur. Na afloop rijd de bus weer terug naar Hoofdstation Assen.

Actie Niet Weggooien

Heeft u thuis nog brieven, foto’s, een dagboek, tekening of ander voorwerp uit de (na)oorlogse jaren in Drenthe liggen? Gooi deze dan niet weg! Spullen die op het eerste gezicht onbelangrijk lijken, kunnen veel informatie opleveren over deze periode en zijn dus de moeite waard om te bewaren. Op donderdagmiddag 1 mei organiseert het Drents Archief daarom de ‘Actie Niet Weggooien!’, waarbij u deze spullen in kan brengen en laten beoordelen. De actie vindt plaats in het Drents Archief. Binnenkort maken we de tijden bekend. 

Communistisch verzetsstrijder Jan Stoffer Alberts - Locatie: Yde

Nadere informatie volgt.

Rondleidingen

Een rondleiding door ons depot is altijd interessant. Zeker wanneer er specifieke onderwerpen aan bod komen. Onze experts nemen je mee langs archiefstukken die te maken hebben met de Tweede Wereldoorlog. Ze laten de mooiste, aangrijpendste en belangrijkste archiefstukken met betrekking tot de oorlog zien. In elke rondleiding staat een ander thema centraal: Duitse bezetter, Jodenvervolging, verzet en NSB. De rondleidingen zijn gratis toegankelijk. Aan deze activiteit kunnen maximaal veertien personen per keer deelnemen, vooraf aanmelden is daarom noodzakelijk.

Alle rondleidingen starten om 14.00 uur en duren een uur. De toegang is gratis, maar er is beperkt plek dus wacht niet te lang met aanmelden!

Open Joodse Huizen | Huizen van Verzet

'Herdenkingen die de oorlog invoelbaar maken.' Open Joodse Huizen | Huizen van Verzet is een jaarlijks terugkerend programma van sprekende herdenkingen. Schrijver Niek van der Oord en geschiedenisstudente Nina Venema delen verhalen over huizen waar mensen woonden en/of werkten tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog. Dit jaar worden de verhalen van de families Van Tijn, Wolf en Boekbinder en het verhaal van Anna Nieweg uitgelicht. Op zondag 4 mei organiseert het Drents Archief herdenkingen in Assen. Hiervoor hoef je je niet vooraf aan te melden.