Laatste update: 8 juli 2024
Elke woensdagochtend hoor je het Drents Archief in het programma Koffie en Keuvelen op Radio Drenthe. Presentator Wim Boer belt rond 11.40 uur met Ellen van der Velds of Hilde Boelema van het Drents Archief en samen bespreken ze het onderwerp dat die week centraal staat. Dat kan van alles zijn: een écht Drents thema - bijvoorbeeld Ellert en Brammert of de stookhokken - of een onderwerp dat past bij de tijd van het jaar, denk maar de Zuidlaardermarkt. Als luisteraar kun je vooraf je ervaringen en herinneringen aan het thema van de week delen via de Facebookpagina's van Radio Drenthe en het Drents Archief. Wie weet hoor je je eigen reactie terug op de radio!
Je hoort ons in het gesprek regelmatig verwijzen naar archiefstukken of collecties in onze beeldbank. Had je niet zo snel pen en papier bij de hand of wil je gewoon meer informatie over een bepaald onderwerp? Bekijk dan hieronder onze tips, gerangschikt per uitzending (van nieuw naar oud). Ben je benieuwd welke onderwerpen we in 2023 behandelden? Onderwerpen die je in 2023 hoorde in Koffie en Keuvelen vind je hier.
17 juli: Recreatieplassen
Begin 20e eeuw kwam het toerisme op in Drenthe. Een van de trekpleisters in onze provincie zijn natuurlijk de recreatieplassen die je op verschillende plekken vindt. Maar hoe zijn ze eigenlijk ontstaan? En waar vind je ze precies?
10 juli: Kip Caravans
Negentig jaar geleden richtte Jan Kip, carrosseriebouwer uit Hoogeveen, Kip Caravans op. Hij maakte ooit voor eigen gebruik een caravan, maar zijn omgeving was zo enthousiast dat hij een jaar later al twintig caravans produceerde. In de hoogtijdagen, begin jaren 70 steeg de verkoop naar 10.000 caravans per jaar!
3 juli: Shakespearetheater Diever
Het Shakespearetheater in Diever werd opgericht op 24 mei 1946. Huisarts Broekema was de stuwende kracht erachter. Hij had in zijn studententijd zelf toneel gespeeld en gefigureerd bij het beroepstoneel, en wilde zijn liefde voor theater - en vooral het toneelwerk van William Shakespeare - delen met de Dieverse bevolking. Op 31 augustus 1946 werd de eerste productie gespeeld: Een Midzomernachtdroom.
26 juni: TT-rellen
Eind jaren 60, begin jaren 70 vonden in de binnenstad van Assen regelmatig TT-rellen plaats. Winkelruiten werden ingegooid met allerlei voorwerpen, zoals straatstenen. Politieagenten, vaak te paard, traden geregeld op met traangas! Verveling was de grootste boosdoener. Om de rellen in te perken, kwamen er kartraces, podia met muziek en overal standjes met eten, drinken en souvenirs. Je zou dus kunnen zeggen dat dankzij de TT-rellen het TT-festival is ontstaan.
12 juni: De eerste Drentse auto
In 1899 kocht Hendrik Gerard van Holthe tot Echten als eerste Drent een auto. Hij was advocaat en politicus in Assen en kreeg van het provinciebestuur een speciale vergunning om zich met zijn Benz op de weg te mogen begeven. Het nummerbord van zijn auto was dan ook D1! Hij zou toentertijd het astronomische bedrag van 2500 gulden hebben neergelegd voor de Benz (nu: bijna 400.000 euro!).
5 juni: Geesina Lels-Carsten
In deze aflevering laat Ellen de luisteraar kennis laten maken met Geesina Lels-Carsten. Ze was een pionier op het gebied van landschapsfotografie in Drenthe. Aan het eind van de 19e eeuw was ze een van de eerste fotografen die het Drentse landschap vastlegde. Pure, romantische beelden van het Drentse platteland met landweggetjes, herders met schapen, boerderijen en hunebedden. Maar ook de binnenstad van Assen, de plek waar ze in de zomermaanden vaak verbleef op Landgoed Overcingel, werd door haar vastgelegd. De kwaliteit van haar foto’s is uniek. In het Drents Archief is een selectie foto’s van haar werk te zien in de expositie ‘Veranderend Landschap’.
29 mei: De Vluchtheuvel
De Vluchtheuvel was een pretpark langs de weg van Norg naar Donderen. Vooral de hoge glijbanen sprongen gelijk in het oog. Maar wist je dat De Vluchtheuvel ooit begonnen is als dierenpark? Het was het tweede dierenpark in Drenthe, na Emmen. Er liepen leeuwen, tijgers en zelfs een bruine beer rond!
22 mei: HBS
De HBS, oftewel de (Rijks)Hoogere Burgerschool, werd ooit opgericht naar aanleiding van de Wet op het middelbaar onderwijs van Thorbecke (die van de Grondwet) en was bedoeld om het deel van de burgerij dat geen wetenschappelijk onderwijs kon of wilde volgen, toch een bepaalde mate van brede algemene ontwikkeling en maatschappelijk nuttige kennis bij te brengen. In 1864 werd de eerste HBS gesticht in Nederland, vier jaar later volgde de eerste in Drenthe. Coevorden, Meppel en Assen kregen een HBS.
15 mei: Pinkstertradities
Wat vieren wij eigenlijk met Pinksteren? En welke volksgebruiken gingen daarmee gepaard in Drenthe? Ken je bijvoorbeeld de traditie van de 'nustekook'? Wie zie zich met Pinksteren versliep, was hierbij de klos. Deze aflevering gaat over pinkstertradities in Drenthe. Wij zijn benieuwd welke pinkstertradities in jouw woonplaats worden of werden gevierd? Lees de blog die we erover schreven en laat je reactie achter!
8 mei: SIVO Odoorn
Afgelopen week werd bekend dat SIVO dit jaar niet doorgaat, dus gaan we in Koffi en Keuvelen terug naar 1984. Toen werden de eerste plannen voor volksdansfestival SIVO gesmeed en een jaar later werd voor het eerst gedanst in Odoorn. Het ging niet gelijk helemaal goed. Zo kwam een deel van de bezoekers binnen zonder te betalen en werd er per ongeluk gedanst op de keurige gazons van de tuinen van Odoorn.
24 april: Bezoek koningin Juliana 1955
In november 1955 bezocht koningin Juliana Drenthe. Ze deed onder meer Assen en Zuidlaren aan. Hier genoot ze van een overheerlijk stukje Zuidlaarderbol. Ook kreeg ze in Borger bij hunebed D27 een uitleg van archeoloog Willem Glasbergen. Maar hier ging iets helemaal mis. Wat er gebeurde, hoor je in de uitzending van Koffie&Keuvelen.
17 april: De wijkverpleegkundige
De wijkverpleegkundige: een beroep uit vervlogen tijden. De wijkverpleegkundige was in veel dorpen een geliefd (vertrouwens)persoon. De dames bestierden in hun eentje een groot gebied en verplaatsten zich vaak per fiets van A naar B. Ze werden in de hele provincie ingezet vanuit Het Groene Kruis. De eerste Groene Kruis-vereniging werd in onze provincie opgericht in De Wijk (1903), pas elf jaar later hadden alle Drentse gemeenten een Groene Kruis.
10 april: Het paar van Weerdinge
In 1904 werden twee veenlijken naast elkaar in het Weerdingerveen ontdekt. Aanvankelijk werd verondersteld dat het een man en een vrouw betrof, later onderzoek wees uit dat het om twee mannen gaat. Een van de twee lijkt door geweld om het leven gebracht, hij heeft namelijk een gat in zijn borst. Van de ander is de doodsoorzaak niet bekend. Ze leefden in dezelfde tijd als het Meisje van Yde: tussen 50 v. en 50 na Chr..
3 april: Schapen in Drenthe
Vierduizend geleden schijnt het Drentse heideschaap al rond te lopen over de paarse heidevelden in onze provincie! En hoewel het aantal schapen en kuddes dankzij de komst van kunstmest en industrialisatie vorige eeuw terugliep, wordt het schaap vandaag de dag steeds vaker weer ingezet als natuurlijke landschapsbeheerder.
27 maart: Sterrenwacht Roden
Van 1965 tot 1995 zat er een Sterrenwacht in Roden: de Kapteyn Sterrenwacht. Deze werd onder meer gebruikt voor de ontwikkeling van wetenschappelijke instrumenten en in Roden werden sterrenkundigen opgeleid. Maar natuurlijk werden er ook spectaculaire ontdekkingen gedaan!
20 maart: Rijwielfabrieken
De zon breekt door: tijd om de fiets weer uit de stalling te halen voor een ritje door onze mooie provincie! Drenthe is natuurlijk fietsprovincie pur sang, maar wist jij dat Drenthe ook diverse ‘rijwielfabrieken’ heeft gekend? Denk bijvoorbeeld aan Germaan uit Meppel, dat via Fongers (uit Groningen) uiteindelijk opging in Batavus. Op de fietsen van rond 1900 zat zelfs al een koplamp: een olielamp weliswaar.
13 maart: Gijzeling provinciehuis
Het is precies 46 jaar na de gijzeling in het provinciehuis in Assen. Na de treinkapingen in Wijster (1975) en De Punt (1977) en de gijzeling van de basisschool in Bovensmilde (1977) vindt op 13 maart 1978 een Molukse actie plaats in het provinciehuis. Drie Molukkers dringen die ochtend het gebouw binnen en gijzelen 55 mannen en 16 vrouwen. De actie duurt tot de 14e in de middag. Een persoon wordt doodgeschoten, een tweede slachtoffer overlijdt later aan zijn verwondingen.
6 maart: Vrouwenemancipatie Drenthe
8 maart is het Internationale Vrouwendag, daarom gaan we het hebben over vrouwenemancipatie in Drenthe, in de tweede helft vorige eeuw. Zo waren er de VOS-cursussen. Twaalf ochtenden, cursusprijs 25 gulden en onderwerpen als De Vrouw als Vrouw, de Vrouw als Partner en de Vrouw als Burger. Tienduizenden vrouwen kregen door hun deelname aan een VOS-cursus een nieuwe impuls in hun leven.
28 februari: Linthorst Homan
De naam Linthorst Homan kom je in Drenthe veel tegen. Er zijn diverse wegen, scholen en een kanaal naar vernoemd. Maar wie was deze vooraanstaande Drentse familie? En hoe kwamen ze aan hun naam?
21 februari: De Berkenhof
De Berkenhof was een opvanghuis in Zuidlaren. Het werd in 1950 aangekocht door de Stichting Opbouw Drenthe als vakantiecentrum voor vermoeide huisvrouwen. Tijdens de vakantieweken kwamen de vrouwen niet alleen tot rust, maar werden ze ook opgevoed tot betere huisvrouwen en moeders.
14 februari: Crime passionnel in Ees
Voor het tv-programma Verborgen verleden ging Hilde op de zoek naar het verhaal achter de moord op Rika Wenning op 4 juli 1893. Ze werd vermoord door haar ex-vriend, Egbert Warringa, in hun beider woonplaats Ees. Egbert bekende haar te hebben doodgeschoten en kreeg een gevangenisstraf van vijftien jaar opgelegd. Na tien jaar kwam hij vanwege goed gedrag vrij. Bekijk hier de aflevering van Verborgen verleden over deze Drentse crime passionnel.
7 februari: Carnaval in Drenthe
Wij zijn natuurlijk van ‘boven de rivieren’, maar op verschillende plekken in Drenthe wordt uitbundig carnaval gevierd. In sommige dorpen gebeurt dit vanuit de katholieke traditie (Zuidoost-Drenthe). Ook Assen heeft een eigen carnavalsvereniging: De Narren van Pitlo. Deze werd begin jaren 70 opgericht door de Maastrichtenaar Jean Rousseau, die voor de liefde Zuid-Limburg verruilde voor Drenthe. Hij werd als Prins John de eerste Prins Carnaval van Pitlo (zo heet Assen in Carnavalstijd). Meer weten over carnaval in Drenthe? Lees onze blog Feest op 't veen.
31 januari: De Bikbar in Emmen
De Bikbar in Emmen is een fenomeen in Zuidoost-Drenthe. Niet alleen vanwege het bijzondere pandje (de ronde kiosk op het Marktplein), maar misschien nog wel meer vanwege de Bikbarsaus. Het recept voor deze saus schijnt nog steeds een van de grootste mysteries van Emmen en omgeving te zijn. Menig scholier fietste in de jaren 80 en 90 op weg van school naar huis (kilometers) om voor een patatje bikbarsaus.
24 januari: Jenever
Uit turf, jenever en achterdocht heeft Onze Lieve Heer de Drent gewrocht. Waarom is jenever zo verbonden aan de Drent? Echte jeneverplekken in Nederland zijn namelijk Weesp en vooral Schiedam. En we kennen natuurlijk Hooghoudt in Groningen, maar in Drenthe waren geen (grote) jeneverstokerijen. Toch blijken Drenten veel jenever te drinen, , rond 1900 was het (vooral in de veengebieden) echt de volksdrank. Zo werden in 1911 in heel Drenthe 48 miljoen borrels geschonken. Er werd heel veel jenever in het veengebied Drenthe binnen gesmokkeld: bijvoorbeeld in varkensblazen!
17 januari: Het Sint-Anthoniusgilde
Elk jaar op Sint Anthonie (17 januari) komen de broeders van het Sint-Anthoniusgilde uit Dwingeloo bijeen voor hun jaarlijkse vergadering. Van oorsprong was het een liefdadigheidsinstelling ten behoeve van de plaatselijke armen, tegenwoordig is het gilde hulpvaardig bij sociaal-maatschappelijke projecten. Het meest bijzondere aan het gilde is de jaarlijkse inning van de boterpacht, die rust op het voormalige schultehuis in Dwingeloo.
10 januari: Plattelandsvrouwen
Vanaf 1931 werden Drentse afdelingen opgericht, onder meer vanuit het landbouwhuishoudonderwijs. Hun aantal groeide sneller dan in andere provincies. Dit wordt veelal verklaard uit de snelle veranderingen in de Drentse landbouw maar ook uit de Drentse gewoonte om zaken in buurtverband op te pakken (noaberschap). De bond was overal in Drenthe sterk vertegenwoordigd. Tot in de jaren 70 van de 20e eeuw bleef het ledental van de bond groeien.