7 augustus 2022
Door: Hilde Boelema
Doe je ogen dicht en stel je voor dat je 120 jaar teruggaat in de tijd. Je belandt in het jaar 1900 en je bevindt je aan de oever van het Paterswoldsemeer, in het noorden van Drenthe. Gelegen naast het tweelingdorp Eelde-Paterswolde. Wat zag je dan? Welke gebouwen stonden er? Wie kwam je tegen? Je kijkt om je heen. Het water is donker en rond het meer staan bomen. Het Paterswoldsemeer was oorspronkelijk een veenmeer en is ongeveer 270 hectare groot. Het ontstond in de periode 1740-1835 bij het uitgraven van het laagveengebied Neerwold.
Toen de inkomsten uit het veen terugliepen, kreeg het Paterwoldsemeer rond 1900 een nieuwe functie als recreatieplas. Mensen kregen meer vrije tijd en vooral de welgestelden uit de stad Groningen ontdekten het Paterswoldsemeer. Het was de ideale plek voor schaatsen, zwemmen, varen en ander vertier. Dames in lange jurken, met hoedjes en parasols tegen de zon, en mannen in keurige pakken flaneerden langs de waterkant of voeren in een bootje. Rond het meer schoten de hotels en vakantievilla’s als paddenstoelen uit de grond. Een aantal hiervan staat er nog altijd! Het eerste ontspanningsoord dat werd geopend, was het Familiehotel in 1888. Dit werd opgericht door de ‘Naamloze Vennootschap Hotel en Herstellingsoord Paterswolde’ en was bedoeld voor mensen die zich een vakantie konden veroorloven. Bij het Paterswoldsemeer genoten ze van de landelijke omgeving en de gezonde buitenlucht.
Wilde je liever een dagje er tussenuit? Dan was de uitspanning De Twee Provinciën een aanrader! Hier vond je namelijk een spectaculaire speeltuin met onder meer een doolhof, een kettingbrug en een schelpengrot. Ook was er een heuse berg, de Belvedère, als je hierop stond had je een prachtig uitzicht over het meer en de stad.
Het Paterswoldsemeer bleef echter geen exclusieve recreatieplas voor de hogere klassen uit Groningen. In de jaren tussen de wereldoorlogen volgde namelijk ook de rest van de noordelijke bevolking. Zij konden het meer nu ook bereiken: door de opkomst van het fiets-, autobus- en tramverkeer werden zij een stuk mobieler.
Aan de noordkant van het meer was trouwens geen sprake van recreatie. De veengrond was daar heel vruchtbaar en daarom in stelden boeren deze grond beschikbaar voor Groningers als volkstuin. Je zag hier dus voornamelijk tuinhuisjes.
Wist je trouwens dat je honderd jaar geleden helemaal niet overal in het water mocht plonsen? Er waren twee zwembaden: een aan de zuidoostelijke en een aan de westelijke oever. Aan de Meerweg lag sinds 1921 het verenigingsbad 'Zwembad Paterswolde'. Het andere bad werd in 1931 door de VVV Eelde-Paterswolde opgericht. Mocht je daar honderd jaar geleden een duik in willen nemen, dan moest je wel gepaste badkleding dragen. Dat was een meestal rood, blauw of zwart gekleurd badkostuum met korte pijpen en een badmuts. Ook heren droegen in die tijd een badpak met bovenstuk!
Wil je meer oude foto’s zien van het Paterswoldsemeer? Kom dan een keer langs in het Drents Archief en bekijk deze op onze Beeldbank. Filmbeelden van het Paterswoldsemeer rond 1960 vind je hier.
