U kunt via onze reserveringstool een afspraak inplannen en aangeven welke archiefstukken u op dat moment wilt inzien.

2.3 Gemeenten (Drents Archief)

Uw zoekacties: Veldnamencollectie Wieringa

0903 Veldnamencollectie Wieringa

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inventaris
Inventaris
2. Bijzonder
2.3 Gemeenten
0903 Veldnamencollectie Wieringa
Inventaris
2. Bijzonder
2.3
Gemeenten
De collectie is onderverdeeld in de 34 Drentse gemeenten van vóór de gemeentelijke herindeling van 1998. Binnen elke gemeente is door Wieringa een onderverdeling gemaakt in de oude (boer)marken, waaruit de gemeente van oorsprong is opgebouwd. Zo is bijvoorbeeld de gemeente Anloo onderverdeeld in de marken Anderen, Anloo, Annen, Eext, Gasteren en Schipborg. Deze indeling is in de inventaris gehandhaafd.
De indeling van Wieringa pakt niet overal even gelukkig uit. De gemeente Smilde is bijvoorbeeld niet onder te verdelen in marken. De oorspronkelijke marken die wel binnen de gemeente Smilde vielen, vallen strikt genomen binnen gemeenten rondom Smilde, zoals Norg, Assen en Beilen. Blijkbaar ging Wieringa eerst uit van de 34 gemeenten en zocht hij daarbinnen naar de oude markengrenzen

Per gemeente is in deze inventaris een vierdeling gemaakt in:
1. veldkaarten
2. kopieën van de kadastrale plans
3. overige kaarten
4. documentatie
Binnen deze vierdeling is zoveel mogelijk de onderverdeling in marken gehandhaafd.

Veldkaarten
De veldkaarten zijn onregelmatige fragmenten van papieren 1:10.000 kaarten (kaartbladen), uitgeknipt en op stroken karton geplakt. De kaartjes zijn veelal voorzien van vele veldnamen (en overige notities). Wieringa verkreeg deze gegevens door veelal letterlijk de boer op de gaan.

Kopieën van de kadastrale plans
De kopieën van kadastrale plans zijn fotokopieën van microfiches. De veldnamen die met potlood op de kopieën zijn geschreven kunnen die van (omstreeks) 1832 zijn, maar dat is niet met zekerheid te zeggen (of heel exact onderzocht). Deze kopieën zijn ogenschijnlijk willekeurig overgeleverd op verschillende formaten: van A5 tot het formaat van 70 bij 100 centimeter). Soms zijn kopieën dubbel en niet alle kopieën zijn voorzien van veldnamen.

Overige kaarten
Het gaat hier om (doorgaans kadastrale) kaarten op formaat vanaf A3. Ook deze kaarten zijn dikwijls met potlood van veldnamen voorzien. Er bevinden zich hiertussen ook veel blanco kaarten.
Documentatie
De documentatie bestaat overwegend uit lijsten met veldnamen (vaak uit 1640, 1807, 1830 en de jaren '20 tot en met '50 van de twintigste eeuw), waarbij soms expliciet bronvermeldingen (waaronder personen, kranten en de Nieuwe Drentse Volksalmanak) worden aangehaald. Daarnaast bevat de documentatie correspondentie met informanten en allerlei krantenartikelen (advertenties betreffende perceelsverkoop, stukken over bestemmingsplannen, opgravingen, ruilverkaveling en interviews met mensen), waarin veldnamen zijn aangestreept. Deze stukken zijn doorgaans in bruine (of beige) enveloppen van het Nedersaksisch Instituut gestopt, of geschreven op de achterzijden van gebruikt papier (van de Rijksuniversiteit Groningen). Enveloppen zijn soms ook meerdere malen gebruikt, waarbij het kan voorkomen dat er (al dan niet doorgehaalde) opschriften van andere gemeenten of marken op zijn geschreven. Dit lijkt soms verwarrend. De documentatie bevat een schat aan gegevens, maar is niet altijd even eenduidig.
Als er bij documentatie kaarten zitten dan komt dat omdat er naar verwezen wordt in de documentatie. De kaarten zijn dan niet elders in de inventaris ondergebracht.
In de documentatie zijn gegevens vanaf de 15e eeuw terug te vinden tot en met de jaren negentig van de 20e eeuw. Het betreft hier veel correspondentie met (vermoedelijk informanten en medewerkers) en (kranten)artikelen over de betreffende gemeente, waarin op de een of andere manier veldnamen direct dan wel indirect aan de orde komen. Ook zijn veel advertenties overgeleverd uit kranten waarin de verkoop van percelen wordt aangekondigd, waarin naast de kadastrale sectie met perceelsnummer ook de bijbehorende veldnaam wordt genoemd. De documentatie bevat doorgaans gegevens vanaf de jaren veertig van de 20e eeuw (soms vroeger) en is lastig concreet per inventarisnummer te dateren.
Niet elke gemeente, laat staan elke marke, is in de Collectie Wieringa met dezelfde hoeveelheid gegevens is overgeleverd. Dat kan zijn omdat er in een bepaalde gemeente gewoon minder veldnamen zijn. Soms ook ontbreken veldkaarten of kopieën van de kadastrale plans, of is er geen documentatie. Het kan ook zijn dat er stukken zijn, maar in incomplete vorm. Hier en daar ontbreken zelfs bijna alle gegevens van een bepaalde gemeente (bijvoorbeeld voor Peize).

Een andere kanttekening is dat er binnen de diverse stukken overlappingen kunnen zitten, zeker binnen een gemeente. Daarnaast kunnen er ook overlappingen zitten met nummers uit het begin van deze inventaris (zoals uit 1. algemeen, 2.1 de fichekasten en 2.2 de kaartbladen).

De kartonnen veldkaarten zijn vaak door Wieringa met viltstift van een getallen combinatie voorzien. De kaartjes van Anloo beginnen allemaal met 09, bijna altijd gevolgd door een tweecijferige code. Deze laatste code verwijst naar de marke: de tientallen naar Anderen, de twintigtallen naar Anloo, de dertigtallen naar Annen enzovoorts.

De tweede code is dikwijls ook zo terug te vinden op de enveloppen in de documentatie, alleen soms is de eerste code hierop anders dan die op de veldkaarten. Anloo is in dat geval niet 09, maar 01 (en dat is een op alfabetische volgorde ingegeven indeling, terwijl de 09 van Anloo voortvloeit uit een territoriale indeling).
In de inventaris worden kaarten gelocaliseerd. Deze locaties zijn de namen zoals die in de Grote Provincie Atlas Drenthe, 1:25.000 van de Topografische Dienst op kaarbladen staan afgedrukt (editie 1988, eerste druk). De veldkaarten bevatten, zoals eerder opgemerkt. behalve de door Wieringa genoteerde veldnamen ook een schat aan overige notities. Zoals, aantekeningen met betrekking tot archeologische of landschappelijke aard, namen en adresgegevens van personen (vermoedelijk informanten) en allerhande afkortingen en verwijzingen die niet in alle gevallen even duidelijk meer zijn.
De gegevens in de inventaris zijn niet eenduidig te dateren en daarom is een jaartal of periode vaak ook niet aangegeven. De kartonnen veldkaartjes hebben vermoedelijk betrekking op de periode 1900-1950 en zijn direct uit mondelinge overleving op de kaart genoteerd.

De getallen die Wieringa als codes hanteert. Op alfabetische volgorde de 34 Drentse gemeenten, gevolgd door twee getalreeksen. Het eerste nummer zijn de gemeenten op alfabet en het tweede getal komt voort is uit een indeling gebaseerd op een territoriale verdeling (deze laatste wordt gebruikt op de veldkaarten).
Anloo: 1, 9; Assen: 2, 7; Beilen: 3, 13; Borger: 4, 12; Coevorden: 5, 18; Dalen: 6, 19; Diever: 7, 32; Dwingeloo: 8, 33; Eelde: 9, 3; Emmen: 10, 16; Gasselte: 11, 11; Gieten: 12, 10; Havelte: 13, 30; Hoogeveen: 14, 23; Meppel: 15, 28; Nijeveen: 16, 29; Norg: 17, 5; Odoorn: 18, 15; Oosterhesselen: 19, 20; Peize: 20, 2; Roden: 21, 1; Rolde: 22, 6; Ruinen: 23, 25; Ruinerwold: 24, 26; Schoonebeek: 25, 17; Sleen: 26, 22; Smilde: 27, 34; Vledder: 28, 31; Vries: 29, 4; Westerbork: 30, 14; De Wijk: 31, 27; Zuidlaren: 32, 8; Zuidwolde: 33, 24; Zweeloo: 34, 21.

Kenmerken

Citeerinstructie:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Drents Archief, Assen. Toegang 0903 Veldnamencollectie Wieringa
VERKORT:
NL-AsnDA, 0903
Categorie:
  • Zonder categorie