U kunt via onze reserveringstool een afspraak inplannen en aangeven welke archiefstukken u op dat moment wilt inzien.

1.1.2. Na de Hervorming (Drents Archief)

Uw zoekacties: Nederlands Hervormde gemeente Kolder- en Dinxterveen

0364 Nederlands Hervormde gemeente Kolder- en Dinxterveen

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inventaris
1. Inleiding
1.1. Geschiedenis van de Hervormde gemeente Kolder- en Dinxterveen
1.1.2. Na de Hervorming
0364 Nederlands Hervormde gemeente Kolder- en Dinxterveen
1. Inleiding
1.1. Geschiedenis van de Hervormde gemeente Kolder- en Dinxterveen
1.1.2.
Na de Hervorming
In Drenthe werd de Hervorming in 1598 ingevoerd op last van stadhouder Willem Lodewijk van Nassau *  . Aanvankelijk werd de Drentse Staatskerk beschouwd als één classis, die onderdeel uitmaakte van de synode van Groningen en de Ommelanden. In 1602 werd Drenthe onder leiding van de predikant Menso Alting verdeeld in drie clases: Emmen, Meppel en Rolde. De kerkelijke gemeente Kolder- en Dinxterveen werd bij de classis Meppel ingedeeld.
De laatste pastoor in Kolderveen was Hermannus Johannis. Tot eerste predikant werd Rodgerus Johannis beroepen, maar die overleed al voordat de eerste synode in 1598 gehouden werd. Johannes Meranus volgde hem op. In 1606 weigerde de kerkenraad zijn traktement te betalen vanwege zijn vlucht naar Steenwijk na de inname van Olenzaal en Lingen door Spaanse troepen *  . In 1607 werd Hermannus Johannis, de laatste pastoor, als predikant beroepen in Kolderveen *  . Na de beroeping van Hermannus Johannis groeide het aantal gemeenteleden gestaag. In 1608 verklaarden de kerkvoogden dat door zijn toedoen het aantal gemeenteleden met zestig was toegenomen *  .
Het feit dat de Hervormde gemeente uit lidmaten bestond die uit verschillende dorpen en uit verschillende provincies kwamen, heeft soms aanleiding gegeven tot wrijving. Wat betreft wereldlijke zaken vielen beide dorpen niet onder dezelfde overheid; ze hadden daardoor te maken met verschillende wettelijke bepalingen. Zo ontstond er in 1792 een conflict over het collatierecht *  . In de achttiende eeuw berustte dit recht in zuid-west Drenthe bij de eigenerfden. Iedere eigenerfde die meer dan tien gulden aan grondbelasting betaalde, had het recht om deel te nemen aan het beroepen van een nieuwe predikant. Overijssel had het bedrag in 1786 verlaagd tot zeven gulden en hierdoor zou een groter aantal eigenerfden uit Dinxterveen hun stem kunnen uitbrengen. De eigenerfden uit Kolderveen waren bang dat de Dinxterveners meer invloed zouden krijgen dan voorheen, omdat in Drenthe de regeling van tien gulden van kracht bleef. De wrijvingen namen in 1792 toe doordat er een nieuwe predikant moest worden benoemd. Beide partijen schakelden hun gewestelijke overheden in, maar het conflict bleek ook met gewestelijke bemiddelingspogingen moeilijk op te lossen. Er dreigde zelfs een scheiding. Pas in 1794 kon het conflict met gewestelijke steun worden opgelost. Ook een veertigtal lidmaten uit Dinxterveen had zich verzet tegen de afscheidingsplannen van hun dorpsgenoten.
Een ander conflict tussen beide dorpen speelde in 1787 en draaide om de verdeling van de collectegelden en over de hoogte van de bijdrage van elk dorp in de kosten van het onderhoud van het kerkgebouw, de school en de pastorie. Ook in dit conflict werden de gewestelijke overheden van Drenthe en Overijssel ingeschakeld *  .
Met het oog op een goede verstandhouding tussen beide dorpen waren Kolderveen en Dinxterveen met een gelijk aantal ambtsdragers in de kerkenraad vertegenwoordigd. Ieder dorp leverde twee ouderlingen en twee diakenen. De dorpen zorgden ieder voor hun eigen armen zodat er twee diaconieën zijn opgericht.
In Kolder- en Dinxterveen is de Afscheidingsbeweging onder leiding van Hendrik de Cock niet ongemerkt voorbij gegaan. Vooral in midden en zuid-west Drenthe was er veel ontevredenheid over de traditionele hervormde prediking en het collatierecht, welk recht niet toe kwam aan de lidmaten *  . Het classicaal bestuur van Meppel beschreef op 27 mei 1835 dat vooral in Kolderveen en een aantal andere gemeenten "jammerlijke verdeeldheden" heersten. In Kolder- en Dinxterveen waren een ouderling en een diaken uit Dinxterveen door de kerkenraad aangeklaagd wegens het verwaarlozen van hun posten en het bijwonen van godsdienstoefeningen die bediend werden door onbevoegde personen. De twee hebben hierna verklaard zich van de Hervormde Kerk te zullen afscheiden *  . Toch heeft zich in Kolder- en Dinxterveen geen afgescheiden gemeente gevormd zoals in Meppel.
De dorpen Kolderveen en Dinxterveen liggen in het grensgebied tussen Drenthe en Overijssel. Het Drentse Kolderveen bestaat uit de buurtschappen Kolderveenschedijk, Kolderveense Bovenboer, Gorthoek en Zomerdijk. Het Overijsselse Dinxterveen bestaat uit de buurtschappen Dinxterveenschedijk, Urk, Zwollingerkamp en Roekebos.

Kenmerken

Datering:
1610 - 1986
Beschrijving:
Inventaris van de archieven van de Nederlands Hervormde gemeente Kolder- en Dinxterveen 1610 - 1986
Citeerinstructie:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Drents Archief, Assen. Toegang 0364 Nederlands Hervormde gemeente Kolder- en Dinxterveen
VERKORT:
NL-AsnDA, 0364